(8.) Gerrit Luuksen Wolthaar* 1722 / 01-12-1812

De jonge Gerrit ontpopt zich tot een ambitieus ondernemer. Daarin lijkt hij op zijn voorouder Derck. Op zijn negentiende verlaat Gerrit in 1741 zijn ouderlijk huis Groote Wolthaer bij Raalte en koopt hij zijn eerste stuk land in Dieze (bij Zwolle). Om dit op zo’n jonge leeftijd te kunnen doen, heeft hij vermoedelijk wat geld van zijn ouders meegekregen, want die staan er op dat moment financieel nog goed voor. Waarschijnlijk werkt Gerrit als knecht bij een of meer boeren en spaart hij zoveel mogelijk geld om land te kopen, met als droom een eigen boerderij te kunnen beginnen. Hij moet wel een duidelijk spaardoel hebben gehad of nog meer geld van zijn ouders hebben gekregen, want een jaar na zijn eerste aankoop biedt hij in 1742 tijdens een openbare verkoop mee op nog een ander stuk land in Holtenbroek. 
Gerrit weet kortom al jong wat hij wil en geeft niet gauw op. Dat is maar goed ook, want hij krijgt het behoorlijk voor zijn kiezen in zijn lange leven.

Boerderij Reuvekamp
Terwijl Gerrit in Dieze aan de weg timmert, staat er in datzelfde Dieze een boerderij die ‘Reuvekamp’ heet. Daar woont de hoogzwangere Judith Rietberg, die al weduwe wordt vóór haar eerste kind is geboren. Het is niet makkelijk om als jonge alleenstaande moeder een boerderij draaiende te houden. Gelukkig blijven Judith en haar dochter Hermana niet lang alleen. Een jaar na het verlies van haar man trouwt de 28-jarige Judith op 23 april 1753** met Gerrit Wolthaar (31). Mogelijk werkte Gerrit als knecht op boerderij Reuvekamp, want het was niet uitzonderlijk dat een boerin met een knecht hertrouwde als ze weduwe werd. In ieder geval komt Gerrit in 1753 ‘officieel’ op Reuvekamp wonen. 
Gerrit en Judith zijn geen eigenaren van de boerderij, maar pachten deze van de familie Vos de Wael. In zijn tijd geldt in het algemeen dat een pachtboer de helft van zijn opbrengst aan de eigenaar van de boerderij moet afstaan. Daarnaast krijgt de kerk ook nog een tiende (‘het tiendenrecht’). Dat betekent dus dat Gerrit en zijn gezin als loon voor hun harde werk zelf maar 40% van de opbrengst krijgen, waarvan ook nog de meid(en) en knecht(en) betaald moeten worden. 
Het zal beslist geen vetpot voor Gerrit zijn geweest, maar op een gegeven moment wordt mijn familie toch eigenaar van boerderij Reuvekamp. Ik weet niet of Gerrit met zijn (hoogstwaarschijnlijk) zuinige en spaarzame levensstijl dat zelf al voor elkaar heeft gekregen, of dat het later zijn zoon Lucas is geweest. Daarvoor moet ik nog eens in de archieven duiken. 

Judith is geboren in Windesheim en komt uit een gezin met dertien kinderen. Ze is de oudste en maakt mee dat zes van haar broertjes/zusjes nog voor hun vierde levensjaar sterven. Een ander zusje overlijdt op negenjarige leeftijd. Als Judith negentien is, verliest ze haar moeder. Waarschijnlijk heeft Judith samen met haar vader voor haar veel jongere broertjes en zusjes gezorgd, want haar vader hertrouwt niet en zelf doet ze dat relatief laat als ze 26 is. 

Tragedie
Wanneer Judith met Gerrit trouwt, nadat haar eerste man is overleden, heeft ze met haar 30 jaar dus al de nodige ellende achter de rug. Toch staat haar ook in haar huwelijk met Gerrit onvoorstelbaar veel verdriet te wachten.
Om het onbeschrijfelijke leed dat hen samen overkomt maar direct even kort samen te vatten: Ze krijgen zes kinderen die allemaal binnen een half jaar na hun geboorte overlijden. Telkens als Judith opnieuw zwanger is, is er dus ook net weer een doodskistje naar boerderij Reuvekamp is gebracht. En dat zes keer.  
Hoe kon dit gebeuren? 

Gerrit en Judith hebben waarschijnlijk niet geweten waarom hun kinderen allemaal stierven. Wij weten het ook niet, maar mogelijk had Judith een bloedgroep met een negatieve rhesusfactor (dit is zeldzaam) en had Gerrit een positieve rhesusfactor (zoals de meeste mensen). Voor een eerste kind geeft dit geen problemen (Judith had al een dochter, Hermana), maar tegen elk volgend kind dat rhesuspositief is, maakt het lichaam van een rhesusnegatieve moeder antistoffen. Die komen in het bloed van haar kind, waardoor deze baby’s bloedarmoede krijgen. Vroeger stierven deze kinderen. 

Na veertien jaar huwelijk overlijdt Judith op haar 44-ste in 1767. Nota bene op haar trouwdag, 23 april. Misschien sterft ze van verdriet. Misschien tijdens de bevalling van weer een kind. Of is ze ziek. Of van de trap gevallen. We weten het niet.

Nu blijft Gérrit alleen achter op boerderij Reuvekamp. Hij is inmiddels 45, net als toen zijn vader diens eerste vrouw verloor. De geschiedenis herhaalt zich. Misschien is zijn vader hem tot voorbeeld, want ondanks al het verlies dat Gerrit te verwerken heeft, gooit hij het bijltje er niet bij neer. 
Hij gaat door met zijn leven en trouwt opnieuw.
Gelukkig maar, want aan deze tweede ronde heb ik, 200 jaar later, mijn leven te danken. En vele honderden nazaten met mij.

(Wordt vervolgd)

*De achternaam van Gerrit Wolthaar wordt gespeld met twee keer een a, terwijl de naam van zijn vader met ae wordt gespeld (Wolthaer). Dit komt omdat er pas sinds 1804 een officiële spelling in Nederland bestaat. Tot die tijd worden woorden en namen soms op de meest vreemde manieren gespeld.
**Ik vond het leuk en verrassend geëmancipeerd om te ontdekken dat Judith in haar trouwakte met Gerrit (1753) erfuitingen heeft gedaan aan haar dochter Hermana.

Gerrit-Luuksen-Wolthaar-–-Kwartierstaat-diagram

Deze stamboom pdf heeft drie pagina’s. Met de pijltjes links (naast ‘pagina 1/3’ ) kun je door de pagina’s bladeren. Met de + en de – knopjes kun je het beeld vergroten of verkleinen.
De eerste pagina geeft de stamboom van Gerrit Luuksen Wolthaar. De tweede pagina is de stamboom van zijn eerste vrouw Judith. De derde pagina geeft de stamboom van zijn tweede vrouw Jannegien.
De Reuvekamp families stammen af van zijn huwelijk met Jannegien (daarover schrijf ik in de volgende aflevering).

Bronnen:
– Braakman-Reuvekamp, M. (1988). Genealogie Reuvekamp. Zwolle: Uitgave in eigen beheer
– Reuvekamp, A.H.J. (1998). Genealogieën van de families Reuvekamp afkomstig uit Zwolle. Zuidbarge: Uitgave in eigen beheer