Hendrik overlijdt op 16 maart 1885. Hij is dan 63 jaar. Zijn doodsoorzaak is mij onbekend, maar uit de boedelbeschrijving na zijn overlijden leid ik af dat Hendrik zijn (woon)huis aan het opknappen was. Hij is dus mogelijk vrij onverwachts of na een kort ziekbed gestorven. De notaris vermeldt namelijk dat er nog rekeningen moeten worden betaald aan een behanger, schilder, timmerman, de huisarts en de apotheker.
Ik vind het fantastisch dat de boedelbeschrijving van Hendrik en Wilhelmina bewaard is gebleven*. Het is leuk en interessant om te zien wat ze aan spullen bezaten en waar die zich in huis bevonden. Het lijkt erop dat er vooral in de keuken werd geleefd. Behalve een fornuis/houtkachel en kookgerei stonden er twee grote tafels, tien stoelen, een staande klok, spiegel, luie stoel, bureau, naaimachine, en vier stoven. In de keuken werd dus behalve gekookt en gegeten ook genaaid, geschreven (boekhouding) en gelezen.
De dekenkist die bij Hendrik en Wilhelmina op zolder stond. 
Detail van het prachtige houtsnijwerk.
De boedelbeschrijving geeft ook een inkijkje in hun dieet. Het eten werd op zolder en in de kelder bewaard. Er worden voorraden aardappels, haver, gerst, boekweit en lijnzaad genoemd. Naast koffie en thee werden er natuurlijk veel melkproducten genuttigd. Ze karnden zelf.
In de schoorsteen op zolder werd vlees en spek van eigen dieren gerookt. Daaraan was geen gebrek. Toen Hendrik overleed bezat hij 70 koeien, 12 pinken, 15 kalveren, 4 stieren, 4 paarden, 18 kippen en 1 haan, 3 varkens, 10 biggen, 7 schapen, 13 lammeren en niet te vergeten de waakhond, al werd die laatste natuurlijk niet gegeten. Ik vermoed dat er ook boerderijkatten waren, maar die worden niet genoemd (ondanks hun nuttige functie i.v.m. ratten en muizen).
Aandelen in het Vaticaan
Behalve veel vee bezat Hendrik ook veel land. Alleen al in de gemeente Zwollerkerspel ging het om 50 percelen. Elk stuk had in de volksmond een naam, en ik vind het leuk om te ontdekken dat namen die ik mij vanuit mijn jeugd herinner, al door Hendrik gebezigd werden. Zo waren daar o.a. de Hoekkamp, het Morgentie, de Binnenweide, de Hooistukken, de Kortjan, het Koeland, de Wilgenakker, het Boijersland, het land bij Van Vilsteren, de Koppels, het Hoogeland, het Blomsland, de Letterslanden, het Nieuwe Land, het Neuteboomslandje, de Smalle Kamp, het Bouwland, het Westelijke en het Oostelijke Vogelstukkie, de Grote Bree en het Smalle Akkertie.
Gedurende zijn leven liep Hendrik vele veilingen af en kocht hij veelvuldig grond bij. Zo bezat hij ook (aandelen in) land in Dalfsen en Heino. Daar bleef het niet bij. Hendrik had effecten, obligaties en aandelen in de Rusland Nicolai spoorwegmaatschappij, in Oostenrijk, Mexico, het Vaticaan en verscheidene Nederlandse RK-parochies. Daarnaast leende hij geld uit aan particulieren, maar had hij zelf ook het een en ander aan schulden.
Kortom, Hendrik was een zeer ondernemende man met een administratie waar ik duizelig van word.
Hoe dit alles na zijn dood onder zijn kinderen verdeeld moest worden, heeft hem waarschijnlijk wel enige hoofdbrekens gekost. Een jaar voor zijn overlijden herroept Hendrik zijn eerdere wilsbeschikkingen. In een nieuw testament benoemt hij zijn acht kinderen tot zijn erfgenamen, maar legateert hij aan slechts vijf van hen zijn onroerende goederen. Dit wekt geen indruk van een eerlijke verdeling. Hendrik zag de bui kennelijk zelf ook wel hangen, want hij laat het volgende in zijn testament vastleggen:
“Bij aldien een of meer mijner erfgenamen mogten weigeren de gelegateerde goederen onder de gestelde voorwaarden af te geven aan de legatarissen […], alsook indien zij de laatste wil van hunnen vader niet willen eerbiedigen en in allen opzigten willen nakomen, in dat geval zullen de onwilligen of nalatigen allen hunne legitieme portie uit mijne nalatenschap verkrijgen zonder meer terwijl alsdan het daardoor vervallen beschikbare deel zal komen en worden geërfd door de genoemde legatarissen te zamen.
Met inachtneming van het vorenstaande verlangt de testateur dat de door de wet geroepene bloedverwanten zijne nalatenschap zullen erven en hoopt en vertrouwt hij dat zijne erfgenamen bij de verdeeling zijne nalatenschap de meest mogelijke welwillendheid jegens elkander zullen in acht nemen.”
En zo gebeurt het… niet
Hiermee toont de zeer ondernemende en voortvarende Hendrik ook een autoritair en dominant karaktertrekje, door (zelfs na zijn dood) geen tegenspraak te dulden. De kinderen lijken er echter niet van onder de indruk, want na zijn dood nemen ze de legaten niet aan.
Ze laten de hele nalatenschap taxeren.
Maar wat er dan gebeurt, kan ik niet goed duiden. Voor zover ik het kan afleiden uit het afschrift van de boedelscheiding, wordt de boedel grotendeels wel verdeeld volgens de legaten van Hendrik, maar niet met de waarde die Hendrik eraan had toegekend, maar met de officiële taxatiewaarde. De verdeling ziet er dan als volgt uit (in guldens en in afgeronde bedragen):
-Antonius (de jongste en nog minderjarige zoon) erft boerderij ’t Werkel en landerijen ter waarde van 54.200,=
-Lucas (de oudste zoon die inmiddels op Oude-Wetering 2 woont) erft ter waarde van 35.100,=
-Jans (mijn overgrootopa), 33.800,=
-Berendina, getrouwd met Johannes Lugtenberg, 7.800,=
-Johanna, getrouwd met Hermannus Lugtenberg, 3.300,=
-Hermina, getrouwd met Henricus Rankenberg, 1.300,=
-Birgietha (getrouwd met Gerhardus Pelgröm) en Gerarda (op dat moment nog ongehuwd) erven geen onroerend goed.
Hoe de roerende goederen uit de boedelbeschrijving zijn verdeeld, staat niet in de boedelscheiding beschreven. Ik weet dus niet wie welke spullen heeft gekregen en of de minder bedeelde kinderen op een andere manier zijn gecompenseerd. Misschien dat daar documenten van zijn, maar die heb ik niet.
In ieder geval sluit het document van de boedelverdeling met de geruststellende woorden: “Hiermede verklaren de deelgenooten dezer nalatenschap naar hun volkomen genoegen te hebben gescheiden en gedeeld.”
Ik durf te veronderstellen dat Hendrik alles uit zijn leven heeft gehaald dat erin zat, en ik hoop dat hij met bovenstaande conclusie uiteindelijk kon ‘rusten in vrede’.
Het gezin van Hendrik en Wilhelmina. (Mocht deze weergave niet leesbaar zijn, klik dan hier.)
Hendrik-Reuvekamp-–-Parenteel*Met heel veel dank aan de familie Broekman van Oude-Wetering 2, nazaten van Lucas Reuvekamp, de oudste zoon van Hendrik.
Oproep
Ik zou graag weten waaraan Hendrik en Wilhelmina zijn overleden. Bent u een nakomeling van hen en is deze informatie binnen uw familie bewaard gebleven, of kent u nog andere verhalen over hen die u wel met me wilt delen, dan kunt hier contact met me opnemen. U maakt me ook heel blij met (kopieën van) documenten en/of foto’s van erfstukken.
0 reacties