(4.) Maria Westemeijer 1817-1895

Maria Westemeijer wordt op 22 december 1817, vlak voor kerst, geboren op boerderij 2 aan de Katersteeg in Dieze, waar ook haar moeder geboren is. 
Als Maria 27 jaar is, trouwt ze op 20 november 1845 met de vier jaar jongere Gerrit Jan van der Vegte. Misschien kennen ze elkaar al vanaf hun prilste jeugd, want ook hij komt uit Dieze. Zijn overgrootopa wordt daar vóór 1700 in de Poepershoek geboren, en de familie van der Vegte blijft er tot en met Gerrit wonen.

Poepen en klinkende munt
De naam ‘Poepershoek’ stamt uit de 18e eeuw en heeft niets met stront te maken, maar met de jaarlijkse trek van Duitse seizoenarbeiders naar ons land. In die tijd noemen ze die Duitsers ‘poepen’.
De Poepershoek vormt samen met de Koemelkershoek het oudste bewoonde gedeelte van Dieze. Hier wonen de keuterboeren en de daghuurders, die zo’n driekwart van de bevolking uitmaken. Je treft hier geen heren uit de stad, tenzij ze een paard willen kopen. De maandelijkse paardenmarkt op de Brink in Dieze is 300 jaar lang beroemd tot in de verre omstreken (van 1669 tot 1931!).
Ook de opa van Gerrit, Berend van der Vegte, drijft er een levendige handel. Over hem staat in een advertentie van de Zwolsche Courant in 1795: “Op zaturdag den 5 december 1795, des voormiddags om 10 uuren, zullen te Zwolle bij Berend van der Vegte, buiten de Diezerpoort, worden verkogt 20 schoone jonge Paarden, waaronder 2 schoone zwarte bieste Paarden van 5 jaar die een tranja kunnen draaven, voorts 20 koebeesten, 2 Fransche wagens, 3 Faitons, 4 chaise, 2 boerewagens en wat meerder zal worden voortgebracht en voorts met goede Hollandsche klinkende munt worden betaald.”

Rangen en standen
Over het algemeen wordt er in die tijd in de boerenstand pas getrouwd als een financieel zelfstandig bestaan is zekergesteld. In de 18e en 19e eeuw is de gemiddelde huwelijksleeftijd onder de boerenbevolking 27 jaar. Men trouwt vaak uit berekening of om praktische redenen, en minder uit liefde. Er wordt vooral gekeken naar hoeveel de bruid of bruidegom mee kan brengen. Het is voor beiden dus belangrijk dat ze er warmpjes bij zitten. Boeren trouwen bijna zonder uitzondering met partners van boerenafkomst en van dezelfde ‘stand’ (grote of kleine boer, keuterboer, dagloner etc.).

Gezien Gerrits afkomst uit de Poepershoek zou je kunnen denken dat Maria met Gerrit mogelijk ietwat ‘beneden haar stand’ is getrouwd. Maar misschien is dat ook niet zo, want dan was het huwelijk waarschijnlijk niet doorgegaan. Hoe dan ook, Maria en Gerrit trouwen en wonen als echtpaar waarschijnlijk aan de Katersteeg, waar Maria geboren is. Ik vermoed op boerderij 1, naast de broer van Maria, Hendrikus Westemeijer, die op boerderij 2 woont. De tak van Hendrikus sterft uit en boerderij 2 krijgt op een gegeven moment een andere eigenaar. 

Maria en Gerrit krijgen vijf kinderen: één jongen en vier meisjes. Ik stam af van de oudste dochter: Gerharda Maria.
Het echtpaar is 48 jaar getrouwd als Gerrit in 1893 sterft. Hij is dan 71 jaar. Maria overlijdt twee jaar later op 77-jarige leeftijd. 

(Wordt vervolgd.)

Vragen:
– Weet u (met zekerheid) waar Maria Westemeijer en Gerrit Jan van der Vegte in Dieze woonden? Ik hoor het graag, u kunt hier contact met me opnemen.
– Bent u een (ver) familielid van Maria en Gerrit en kent u nog verhalen over hen, of heeft u misschien zelfs foto’s van erfstukken, en wilt u die wel met mij delen? U maakt mij er heel blij mee!

Bronnen:
– Met dank aan M. Braakman-Reuvekamp voor genealogische informatie
– Wetering, J. van de (2001). Vergeten levens. Geschiedenissen van het Sallandse land. Kampen: Stichting IJsselacademie
– Erven en hun bewoners in Dieze http://home.kpn.nl/bu6gu1/Clooijenberg/
– Historische geografische informatie hisgis.nl